BİLGİLEN
HIV&AIDS Nedir?
HIV, ‘Human Immunodeficiency Virus’ kelimelerinin İngilizce kısaltmasıdır. Türkçe olarak ifade etmek gerekirse ‘İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü’ olarak çevrilebilir. HIV, bağışıklık sistemine ve CD4 ya da T hücreleri olarak bilinen ve bağışıklık sisteminin enfeksiyonlarla mücadelesine yardımcı olan hücrelerin içine girer ve kendisini sürekli kopyalayarak yeni virüsler üretir. Bu yeni virüsler de diğer CD4 hücrelerini dönüştürmek üzere faal hale geçerler. Eğer kişiler ilaç tedavisi(ART) almıyorsa, CD4 hücrelerinin sayısı zaman içinde azalır ve HIV sayısı kanda oldukça yükselir.
HIV kişileri doğrudan hasta etmez, bağışıklık sisteminin zayıflaması ile fırsatçı başka enfeksiyonlar için vücudu korumasız bırakır. Günümüzde gelişen tedaviler sayesinde eğer HIV ile yaşayan bireyler düzenli ilaç kullanıyorsa HIV’den dolayı gelişecek fırsatçı enfeksiyonlar nedeniyle hasta olmazlar. Dolayısıyla HIV ile yaşamak sürekli bir hastalık hali değildir, HIV ile yaşayanlar da hasta değildir!
AIDS ise ‘Acuired Immune Deficiency Syndrom’ kelimelerinin kısaltmasıdır. Türkçe olarak ifade etmek gerekirse ‘Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu’dur.
HIV, ART alınmaması durumunda bağışıklık sistemini zayıflatır, sayısal olarak kanda oldukça yükselir ve böylece vücut hastalıklara açık hale gelir. Bağışıklık sistemi artık vücudu savunamaz hale geldiğinde ise çok ciddi ve genellikle de kişiyi ölüme kadar götüren enfeksiyonlar ve kanserler gelişebilir. Vücudun savunma gücünün zayıflamasını kendileri açısından avantaja dönüştürdükleri için bu hastalıklara, fırsatçı enfeksiyonlar denir. Yanlış bilinen bir diğer konu ise “AIDS’ten ölmek” ifadesidir. Bu gerçeği yansıtan bir ifade değildir çünkü kişiyi ölüme götüren aslında bir ya da birden çok fırsatçı enfeksiyondur. AIDS ise bu fırsatçı enfeksiyonların ve kanserlerin gelişim gösterdiği durumun adıdır ki bunu açıklayan ifade, sendromdur. Bu nedenle AIDS ifadesi bir hastalığı değil evreyi tanımlar. Günümüzde düzenli olarak ART ilaçları alan HIV ile yaşayan bireyler hiçbir zaman AIDS evresine geçmezler. Erken tanı almak HIV tedavisinde kişilere ciddi avantajlar sağlayabilir.
HIV vücudumuza mukoza (sümüksü doku) vasıtasıyla, açık derin yaralardan veya doğrudan enjeksiyon yolu ile girebilir. Vücudumuzda mukozalar: göz, ağız ile vajina içi, anal bölgenin içi ve penisin baş kısmıdır. HIV sadece kanda, menide, zevk suyu da adı verilen meni öncesi sıvılarda, boşalmayla doğrudan alakalı olmayan ve genellikle hep varolan vajinal sıvılarda, rektal sıvılarda ve anne sütünde bulunur. Ağızdaki tükürükte, idrarda, ter sıvısında ya da vücudun sayılan mukozalar dışındaki bölümlerinde HIV bulunmaz. HIV havadayken inaktif olur; yani ölür. HIV'in havayla temas etmesi onun sonu demektir. Aynı şekilde mide asidi HIV'i öldürebilir. Ancak HIV, kan içerisinde ölmeden bekleyebilir. Hücre içinde olmadığı için yaşayamaz da; ancak var olmaya devam edecektir.
HIV’in Aktarım Yolları
• HIV ile yaşayan ancak düzenli ART ilaçları almayan kişi ya da kişiler ile şüpheli temas/korunmasız(kondom kullanılmadan) gerçekleştirilen anal, vajinal ve/veya oral cinsel ilişki,
• İğne, şırınga ve diğer enjeksiyon ekipmanlarının HIV ile yaşayan ancak düzenli ART ilaçları almayan biri ile ortak kullanımı,
• HIV ile yaşayan ancak düzenli ART ilaçları almayan anneden doğan bebeklere doğum öncesinde, doğumda veya emzirme esnasında,
• Sağlık çalışanlarının HIV ile enfekte kan içeren iğne ya da kesici aletler ile doğrudan yaralanmaları.
• Kan bağışı. (Bu durum çok nadir olur çünkü bağışlanan kanların tümü HIV antikoru ve antijeni açısından taranmaktadır.)
“BELİRLENEMEYEN=BULAŞMAYAN”
HIV ile yaşayan bir birey eğer düzenli olarak ilaç kullanıyorsa ve kanındaki viral yük 6 ay süreyle belirlenemeyen seviyede kalmış ise HIV, korunmasız cinsel ilişki ile aktarılmaz!
Ancak unutulmamalıdır ki, ART ile HIV aktarımı söz konusu olmasa da korunmasız cinsel ilişki ile gebelik riski dahil diğer cinsel yolla aktarılan enfeksiyon riskleri de mevcuttur. Kondom kullanımı sizi ve cinsel partner(ler)inizi istenmeyen gebelikten ve çok sayıda cinsel yolla aktarılan enfeksiyondan korur.
HIV Tedavisi (ART)
ART’ın açılımı antiretroviral tedavidir. Ayrıca kombinasyon tedavisi ya da HIV tedavisi de denilmektedir. ART, çoğunlukla en az 3 aktif ilaç kullanımını kapsar. Günümüzde kullanılan tek dozluk haplar birden fazla ilacı ve bazıları da bütün bir kombinasyonu (3 ya da 4 ilaç) içerebilir. ART her ülkede HIV’e bağlı hastalıklarda ve ölümlerde ciddi azalmaya neden olmuştur. Ayrıca düzenli ART yani günlük ilaç kullanımı HIV aktarımını da durdurmaktadır. Viral yükünüz yani kandaki HIV sayısı ART ile en az 6 aylık bir süre içinde tespit edilemez hale geldiğinde artık HIV aktarımı söz konusu değildir. Dolayısıyla cinsel partner(ler)iniz de HIV’den korunmuş olur.
ART’ın yan etki riski oldukça düşüktür. İlk başladığınızda hafif yan etkilerle karşılaşılması yaygın görülen bir durumdur. Yan etkilerin genellikle kontrol edilmesi kolaydır ve ilk birkaç hafta içerisinde geçecektir. Düşük olasılıkla da olsa eğer yan etkileri ağır olur ya da geçmezse doktorunuzun yeniden reçete etmesiyle başka bir ART ilacı kullanmaya başlayabilirsiniz. ART ilaç seçenekleri yeterli düzeydedir. Sizin için en uygun ilaç seçeneğini doktorunuz mutlaka belirleyecektir
Enfeksiyonlara karşı en iyi korunma yöntemi aşılardır!
Aşılar, bağışıklık sistemini harekete geçirerek hastalıklara karşı koruma sağlayan biyolojik ürünlerdir. Aşılamada, kişinin etkenle karşılaşarak vücudunun bağışıklık oluşturması ama bu sırada hastalanmaması istenir. Aşının etkisi, zayıflatılmış ya da öldürülmüş mikroorganizmaya ya da bunun bazı parçalarına, bağışıklık sisteminin yanıt vermesiyle ortaya çıkar. Böylece kişi hastalık etkeni ile karşılaştığında bağışıklık sistemi etkeni hatırlayarak hızlıca yanıt geliştirecek ve hastalık ortaya çıkmadan ya da hafif bir tablo ile enfeksiyon geçirilecektir. Aşılar genellikle çocukluk döneminde yapılarak tamamlanır ancak aşılarınız eksik ise HIV ile yaşayan kişilerin şu aşıları olması önerilir: Hepatit A, Hepatit B, Tüberküloz (BCG), Çocuk Felci (poliomyelit), Konjüge Pnömokok, KızamıkKızamıkçık-Kabakulak (KKK), Difteri, Aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio ve Hemofilus İnfluenza Tip B, Tetanoz Toksoidi, Su Çiçeği, HPV, mevsimsel grip aşıları.
Aşılama için mutlaka uzman doktorunuza başvurunuz!
Sıkça Sorulan Sorular için Tıklayın!
HIV Tarihçesi için Tıklayın!